Hiện tượng trẻ sơ sinh bị vàng da – Nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và điều trị

Chúng ta thường nghe về tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da. Đây là tình trạng phổ biến ở trẻ, thường biến mất sau vài ngày. Sau khi xác định nguyên nhân, bác sĩ sẽ có những hướng điều trị khác nhau. Dưới đây, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này. Đồng thời có những lời khuyên cho mẹ về việc phòng tránh tình trạng vàng da ở trẻ. 

I. Hiện tượng vàng da ở trẻ sơ sinh 

Trong máu người có chứa bilirubin. Vì vậy tình trạng vàng da của trẻ có thể hiểu là do nồng độ bilirubin cao. 

1. Trẻ sơ sinh bị vàng da do sinh lý 

Khi các tế bào hồng cầu vỡ ra, thì bilirubin như là một sản phẩm phụ được giải phóng. Lúc này, gan của chúng ta sẽ có nhiệm vụ loại bỏ bilirubin ra khỏi máu, sau đó sẽ thải chúng ra ngoài thông qua việc đi vệ sinh (phân có màu vàng bị vi khuẩn oxy hóa chất này). 

Trong quá trình mang thai, gan mẹ có nhiệm vụ loại bỏ bilirubin cho thai nhi. Nên khi chui ra khỏi bụng mẹ, gan của trẻ phải mất một vài ngày mới có thể bắt đầu hoạt động. Vì vậy bilirubin sẽ tích tụ trong máu gây nên tình trạng vàng da cho trẻ. 

Đây được gọi là thời kì vàng da sinh lí ở trẻ sơ sinh. Thông thường thời kì này sẽ xuất hiện sau 24h. Có thể vào ngày thứ hai hoặc thứ 3. Sau đó lặng lẽ biến mất trong vòng hai tuần. Thời kỳ vàng da đối với những trẻ sinh non sẽ xuất hiện ở ngày thứ năm hoặc thứ bảy, và kéo dài tới hai tháng sau mới mất đi. 

Đầu tiên hiện tượng vàng da sẽ xuất hiện ở trên mặt trẻ, sau đó sẽ lan dần xuống vùng cổ và ngực. Ở nhiều trường hợp nặng hơn là sẽ lan xuống ngón chân, ngón tay. 

Đọc thêm: 

• Nguyên nhân trẻ sơ sinh rụng tóc – Trẻ bị rụng tóc phải làm sao?
• Trẻ sơ sinh ngủ ít phải làm sao? Nguyên nhân và cách khắc phục

2. Trẻ sơ sinh bị vàng da do bệnh lý

Trẻ sơ sinh bị vàng da có thể là do bệnh lý. Ở những trường hợp này thì tình trạng vàng da sẽ xuất hiện sớm, trong vòng 24h đầu sau sinh. 

Dấu hiệu nhận biết vàng da ở trẻ do bệnh lý: 

• Vàng da đậm xuất hiện sớm trong vòng 24h đầu sau sinh 
• Những vị trí mà chúng ta có thể thấy màu vàng đó là toàn thân. Đặc biệt là vùng da ở lòng bàn tay, bàn chân và cả kết mạc mắt của bé nữa. 
• Ngoài ra, một số dấu hiệu khác nữa đó là bé không bú, có thể bị co giật, người lừ đừ. 
• Nồng độ Bilirubin trong máu cao bất thường. Dấu hiệu này thì nhận biết mới biết được.

Trẻ sơ sinh bị vàng da do bệnh lý khá nguy hiểm. Nếu như không xác định nguyên nhân để điều trị kịp thời có thể xảy ra nhiều biến chứng. Có thể khiến cho não của bé bị ảnh hưởng, khiến bé có thể tử vong, hại não. 

Một số nguyên nhân vàng da ở trẻ do bệnh lý: Nhóm máu mẹ con bất đồng, bệnh lý tan máu, nhiễm virus bào thai… 

II. Một số thắc mắc về tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da 

1. Tình trạng vàng da có gây nguy hiểm cho trẻ không? 

Như chúng tôi vừa chia sẻ thì trẻ sơ sinh bị vàng da có thể là sinh lý hoặc bệnh lý. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy tình trạng trẻ vàng da do bệnh lý khá ít. Đánh giá chung là không quá nguy hiểm. 

Tuy nhiên, khi nồng độ bilirubin quá cao, thì sẽ gây ra những hậu quả nặng nề cho hệ thần kinh của trẻ. Hội chứng này gọi là kernicteru. Có thể làm cho bé điếc, chậm phát triển hoặc bại liệt (phần trăm trẻ mắc hội chứng này là không cao)

2. Nguy cơ trẻ sơ sinh bị vàng da 

Trẻ sơ sinh thường có nguy cơ bị vàng da cao hơn nếu: 

• Vàng da có tính di truyền. Vì vậy trẻ có anh chị em ruột bị vàng da thường có nguy cơ mắc cao hơn. 
• Sinh non (lúc này gan của trẻ chưa đáp ứng được, không thể đào thải bilirubin)
• Khi mới sinh đã xuất hiện các vết thâm tím
• Có gốc gác là người Đông Á
• Xuất hiện các biểu hiện rối loạn di truyền nhất định. (Như hội chứng Gibert, các khuyết tật của màng tế bào hồng cầu bẩm sinh, rối loạn chuyển hóa du truyền galactose huyết)
• Mắc các chứng bệnh nhược giáp hoặc suy gan
• Bố mẹ có nhóm máu bất tương hợp. (Ví dụ: sự bất tương hợp giữa nhóm máu RH và nhóm máu ABO) sẽ gây là tình trạng vàng da ngay từ ngày đầu tiên. 
• Nếu như tình trạng vàng da xuất hiện ngay ở ngày đầu tiên có thể là biểu hiện của một số chứng bệnh nghiêm trọng như: gan, túi mật chưa hoàn thiện, nhiễm trùng, chấn thương lúc sinh, rối loạn đường ruột, hoặc sinh non 28 tuần. 

3. Vàng da ở trẻ sơ sinh có thể xảy ra trong thời kỳ cho con bú không? 

Các mẹ cần phải biết rằng, tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da tuyệt đối không phải do sữa mẹ. Tuy nhiên, trong quá trình bé bú, vàng da cũng có thể xảy ra trong một số trường hợp nhất định. 

• Lượng dịch, lượng dinh dưỡng không đủ trong cơ thể trẻ nhỏ, làm cho nồng độ bilirubin trong máu tăng lên. Vì vậy, nếu mẹ không đủ sữa cho con bú. Thì trẻ có khả năng gây nên bệnh vàng da.
• Tương tự đối với những trẻ bú sữa công thức. Nếu lượng sữa cung cấp không đủ, sẽ gây nên tình trạng vàng da. 
• Nên cải thiện dinh dưỡng cho trẻ bằng cách ăn uống đủ dưỡng chất, để gọi sữa về. Trẻ nhận được đủ sữa, đủ dinh dưỡng thì tình trạng vàng da cũng sẽ dần biến mất. Các mẹ hãy cho trẻ bú liên tục trong thời kỳ đầu tiên. Bú thành nhiều lần trong ngày. 

Đọc thêm: 

• Sữa mẹ gây vàng da cho trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

III. Quy trình của xét nghiệm, chẩn đoán vàng da ở trẻ sơ sinh

Để có thể chắc chắn nồng độ bilirubin không gây hại gì cho trẻ, bạn nên đề nghị làm xét nghiệm máu, để kiểm tra. Khi bé có biểu hiện của bệnh vàng da trong 24 giờ đầu tiên, thì việc xét nghiệm chắc chắn sẽ xảy ra. Bởi đây có thể là biểu hiện của tình trạng vô cùng nghiêm trọng đối với trẻ. 

Sau khi trẻ được sinh khoảng 3 – 5 ngày bác sĩ sẽ làm xác định xem trẻ có bị vàng da hay không bằng cách nhìn vào mắt. 

Một số xét nghiệm mà bác sĩ sẽ yêu cầu có thể là:

• Kiểm tra nồng độ cholesterol trong máu
• Xét nghiệm chức năng gan, viêm gan siêu vi
• Siêu âm ổ bụng
• Nội soi chụp mật tụy ngược dòng
• Xét nghiệm công thức máu toàn bộ. 
• Lấy sinh thiết gan

IV. Phòng tránh và xử lý tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da

Trong quá trình chăm sóc trẻ, mẹ hãy để ý kĩ, quan sát tình trạng của bé. Sau đây là một số cách mẹ có thể tham khảo: 

• Hãy đặt bé ở phòng có nhiều ánh sáng tự nhiên từ khoảng 6 đến 7h sáng. Hoặc bạn cũng có thể đặt bé ở ánh đèn huỳnh quang. 
• Hầu hết bệnh vàng da có thể tự khỏi. Nhưng khi tình trạng nặng, bác sĩ thường chỉ định sử dụng các liệu pháp quang trị. Đây là phương pháp đơn giản, an toàn, và hiệu quả. 
• Cho bé nằm vào nôi, che mắt bé lại để bảo vệ phần mắt và chiếc ánh sáng xanh ra trời “bili lights”. Theo đó , bilirubin sẽ chuyển hóa, không kết hợp thấm vào mô não, rồi dễ dàng giải phóng và thải ra nước tiểu. 

Hy vọng những kiến thức trên đây có thể giải đáp cho bạn phần nào về tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da. Hãy thật lưu ý đến bé vào thời gian đầu đời của bé để chăm sóc sức khỏe của bé thật tốt nhé.